نگاهي به وضعيت دين و مذهب جمعيت ايران در نيم قرن اخير

بين دین و اعتقادات مذهبي و زندگي اجتماعي انسان رابطه مستقيمي وجود دارد. اهميت دين در حدي است كه مضامين و مفاهيم آن در سبك زندگي انسان اثرگذار است. دين بر شاخص­ های مختلف اجتماعی از جمله رشد جمعيت تاثير مي­ گذارد. ايران سرزميني پهناور و داراي         تاريخچه ­اي بسيار كهن است. در ادوار مختلف تاريخي دين­ هاي مختلفي را تجربه نموده است. به بياني ديگر، تاریخ ایران،آکنده از اختلاط و اتفاق میان عقاید و آرا و دین و دولت است. به عبارتي سرزمين ایران در طول تاریخ دارای جمعیت­ ها، نژادها، حکومت­ ها و ملت­ های متعددي بوده است که بعضاً مهاجرینی از سرزمین­ های دیگر و بعضاً مهاجمینی از سرزمین­ های دیگر بوده ­اند. قبل از اسلام زرتشتی و قبل از زرتشت ادیان دیگری داشته ­اند. مذاهبی مانند مانوی و ... نیز بر آنان حاکم بوده است و بعد از آمدن اسلام هم مسلمان بوده ­اند. آخرين ديني كه به ايران وارد شده، دين اسلام بوده است. به اين ترتيب پس از تشکیل دولت صفویان همواره "تشیع" آیین رسمی ایران بوده ‌است.

براساس اصل دوازدهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، "دين رسمي ايران اسلام و مذهب اثني اعشري است. این اصل الی الابد غیرقابل تغییراست و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدي داراي احترام کامل می­ باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوي مربوط به آن در دادگاه­ ها رسمیت دارند و در هر منطقه­ اي که پیروان هریک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب." براساس اصل سيزدهم همين قانون "ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیت­هاي دینی شناخته می­شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می­کنند."

بنابراين در ایران غیر از اسلام سه دین دیگر وجود دارد که جزء اقلیت‌های مذهبی بوده و به رسمیّت شناخته شده‌اند این ادیان عبارتند از: زرتشتیان، کلیمیان، مسیحیان.

نسبت اقليت­ هاي ديني ايران: 90-1335

يكي از منابع مهم توليد داده در مورد دين و مذهب در ايران نتايج سرشماري­ هاي عمومي نفوس و مسكن مي ­باشد. بديهي است از طريق این اطلاع مي‌توان توزیع جمعیت را بر حسب دین به دست آورد. از ديگر كاربردهاي اطلاعات دين و مذهب بررسي موضوعات اجتماعی و جمعيتي بر حسب اديان مي ­باشد. علاوه بر اين آگاهي از تعداد جمعيت اديان، ابزار نيرومندي براي برنامه ­ريزي در مسائل سياسي است. به عنوان مثال به منظور تعيين تعداد نمايندگان اقليت­ ها در مجلس شوراي اسلامي با استفاده از نتايج سرشماري­ ها در مورد تعداد جمعيت به تفكيك اديان قابل حصول است.

لذا در اين مختصر سعي مي­ نمايد تا با استفاده از نتايج سرشماري­ هاي عمومي نفوس و مسكن، روند تغييرات جمعيتي ايران از حيث دين و مذهب را طي نيم قرن اخير به تصوير بكشد.

اين مقاله در  مجله شماره 21 دوماهنامه آمار منتشر شده است.

براي مشاهده متن كامل مقاله به لينك زير مراجعه نماييد.

http://s9.picofile.com/file/8293154342/srtc_amar_v4n5p23_fa.pdf.html