نشست راهبردهای پایدارسازی تثبیت جمعیت روستایی در کشور

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، نشست راهبردهای پایدارسازی تثبیت جمعیت روستایی در کشور در روز چهارشنبه 20 دی‌ماه 1402 از ساعت 14:00 الی 16:00 توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با همکاری هسته توسعه روستایی دانشگاه تهران و انجمن علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ایران بصورت حضوری و برخط برگزار گردید.

سخنران اول این نشست، الهام فتحی رئیس گروه جمعیت و سلامت مرکز آمار ایران، سخنرانی خود را با موضوع بررسی روند تحولات جمعیت روستایی ایران و چشم‌انداز آن تا افق 1430 آغاز نمود. ایشان در ابتدا به نقش و جایگاه روستا در کشور اشاره نمود و مهم‌‍ترین ابزار توسعه و برنامه‌ریزی روستایی را، آگاهی از نسبت جمعیتی روستایی بیان نمود و مهاجرت را حاصل مکانیزه شده کشاورزی دانست.

وی در ادامه به بررسی تحولات جمعیتی در مناطق روستایی پرداخت و اظهار داشت بر اساس سرشماری‌های صورت‌گرفته سهم جمعیت روستایی کشور از 68.2 درصد در سال 1335 به 26 درصد در سال 1395 رسیده است، همچنین بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در سال 1395، رشد جمعیت در مناطق روستایی و شهری، به نسبت دوره‌های گذشته روند کاهشی را به خود گرفته است، نکته حائز اهمیت در حوزه جمعیت روستایی، عدم توزیع مناسب جمعیت روستایی در مناطق مختلف است بگونه‌ای که جمعیت روستایی در مناطق شمالی و غربی تراکم بیشتری به نسبت سایر مناطق دارد.

ایشان در ادامه بیان داشت افزایش تدریجی جمعیت روستاهای پر جمعیت سبب تبدیل آن‌ها به سکونتگاه‌های شهری می‌شود و ویژگی‌های جمعیتی تا سال 1430 را شامل کاهش مطلق و نسبی جمعیت روستایی، کاهش میزان باروری، بهبود امید به زندگی از بدو تولید، کاهش رشد جمعیت روستایی، زنانه شدن سالمندی، سالخوردگی و افزایش نسبت وابستگی یا بار تکفل دانست.

رییس گروه آمارهای جمعیت و سلامت مرکز آمار ایران تصریح کرد: کاهش تعداد سکونتگاه‌های روستایی، در نتیجه تبدیل بی‌رویه مناطق روستایی به شهری و نیز گسترش و تجاوز شهرها به نواحی روستایی و تلفیق آبادی‌های حومه شهرهای بزرگ علاوه بر رشد شهرنشینی، تهدیدی برای آینده اراضی کشاورزی و امنیت غذایی به شمار می‌رود که برای حل این مشکل، پیشنهاد وضع قوانین و مقررات برای محدودیت در تبدیل مناطق روستایی به شهری و تغییر اراضی کشاورزی را ارائه دادند.

به اعتقاد فتحی راهبردهای اشتغالزایی روستایی باید به گونه‌ای تدوین شود تا ارمغان آن‌ها، درآمدزایی برای روستایان به ویژه برای فقرا و افزایش ارزش افزوده و بهره‌وری نیروی کار و در نهایت توأم سازی پیشرفت و عدالت باشد و یکی از فرصت‌های شغلی نوین را گردشگری پایدار روستایی دانست، زیرا این نوع گردشگری، به عنوان فعالیتی مطرح است که درآمد شهری را وارد نواحی روستایی کرده و در معکوس‌سازی مهاجرت شهری-روستایی اثر گذار بوده و اثرات اجتماعی و محیط‌زیستی را به حداقل می‌رساند.

فتحی در بخش پایانی صحبت‌های خود، اظهار داشت که ارزشمند کردن نیروی انسانی در نقاط روستایی از طرق توجه به ظرفیت بالقوه جمعیت جوان روستایی و تواناسازی آنان در زمینه‌های مختلف، ایجاد بسترهای اجتماعی و زیر ساخت‌های اقتصادی مناسب با استفاده از منابع موجود در مناطق روستایی و افزایش توان علمی و تخصصی مناطق روستایی با ایجاد بسترهای مناسب اقتصادی در جهت تولید و توزیع محصولات کشاورزی و صنایع دستی از طریق تأسیس کارگاه‌های کوچک و بزرگ و حمایت از آن‌ها محقق خواهد شد.