روند باروري در ايران، از سال 1396 تا 1400

در فرآیند انتقال جمعیتی، نرخ باروری در بسیاری از مناطق جهان کاهش یافته و همه ­گیری کووید19 این روند را تقویت کرد. کاهش تمایل به فرزندآوری و به دنبال آن کاهش میزان باروری پیامدهای جدی بر رشد اقتصادی دارد. کم زایی موالید" همچنین پیامدهایی برای پویایی جمعیت در سال­های آینده به همراه خواهد داشت به این ترتیب که کاهش تعداد موالید در چند سال آینده می ­تواند باعث کاهش جمعیت واقع در سن کار در دهه­ های آتی شود از سوی دیگر نیروی کار امروز، به سن بازنشستگی می­ رسند. برای اطمینان از سلامت و طول عمر جوامع، ضروری است که سیاستگذاران در برنامه­ ریزی ­ها و وضع قوانين در حوزه ­هاي مختلف اجتماعي اقتصادي و بهداشتي این روندها را در نظر بگیرند. لذا باتوجه به اهميت تغييرات باروري در سياستگذاري ­هاي جمعيتي اين گزارش به بررسي روند باروري ايران در چندسال اخير مي­ پردازد.

روند میزان باروری ایران در قرن اخیر نشان می‌دهد، سطح باروری افت و خیزهایی را تجربه نموده است. ميزان باروري كل ايران كه تا دهه ششم قرن حاضر در سطح بالايي بود از دهه 1370 رو به كاهش گذاشته است. اين كاهش پاسخی به تغییر سیاست‌های جمعیتی کشور در دهه­ هاي اخير بوده است. هر چند كه بعد از گذشت دو دهه به طور مقطعي ميزان باروري كل ايران در سال 1395 اندكي افزايش يافت، كه از مهمترين دلايل آن تاخير در سن فرزندآوري و تغييرات ساختمان سني جمعيت بود، اما شواهد حاكي از آن است كه مجددا ميزان باروري از سال 1396 تا سال 1399 کاهش یافت. هرچند که میزان باروری کل کشور در سال 1400 اندکی افزایش یافته اما در سال ­های 1399 و 1400 میزان باروری جمعیت ایرانی مشابه یکدیگر بود و به عبارتی میزان باروری در این سال ها تثبیت شد. انتظار می­رود با پوشش بالای واکسیناسیون و رفع برخی نگرانی­ ها نسبت به این عواقب این بیماری مسری، قسمتی از کاهش باروری که در دوره زمانی فراگیری اپیدمی کرونا اتفاق افتاد، از سال 1401 به بعد جبران شود.

در گذشته به دليل وجود خطاهاي پوشش ثبت تعداد مواليد براي محاسبه ميزان باروري كل از روش ­هاي غيرمستقيم و اطلاعات سرشماري ­ها استفاده مي­ شد. بررسي­ هاي كارشناسي نشان مي ­دهد در سال­ هاي اخير به دليل افزايش پوشش قابل قبول ثبت مواليد امكان محاسبه­ ي اين شاخص با روش مستقيم امكان پذير شده است. مقايسه نتايج روش مستقيم و غير مستقيم در سال 1395 شاهدي بر اين مدعاست به گونه ­اي كه هر دو روش ميزان باروري كل ايران را رقم يكساني نشان مي­ دهند. از سوي ديگر با توجه به اهميت اين شاخص در سياستگذاري و برنامه ­ريزي­ هاي جمعيتي، محاسبه ميزان باروري در دستور كار مركز آمار ايران قرار گرفت. به اين ترتيب با استفاده از توان كارشناسي و فني نسبت به محاسبه اين شاخص با استفاده از آمارهای ثبتی و پیش­بینی­ های جمعیتی اقدام شد و نتايج پس از برگزاري جلسه كميته آمار بخشي جمعيت با حضور اساتيد صاحبنظر و كارشناسان با تجربه و اعضاي كميته مورد بررسي قرار گرفت و سپس نتايج نهايي، توسط مركز آمار ايران اعلام و منتشر شد. انتشار شاخص ميزان باروري كل كه پس از تجميع نظرات كارشناسي در نظام آماري كشور حاصل شد علاوه بر اين كه از ابهامات و خبرهاي ضد و نقيض و پراكنده ­گويي­ ها در مورد مقدار واقعي اين شاخص كمك نمود، ابزار تحليلي مناسبي را در اختيار نظام سياستگذاري و برنامه­ ريزي­هاي جمعيتي كشور قرار داد.

گزارش تحليلي حاضر با هدف آگاهي كاربران نسبت به منابع و روش ­هاي محاسبه و نتايج ميزان باروري كل ايران از سال 1396 تا 1400 تهيه شده است.

برای دسترسی به اصل این گزارش به درگاه ملی آمار به نشانی زیر مراجعه شود:

https://www.amar.org.ir/news/ID/18601/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1396-%D8%AA%D8%A7-1400