تحليل جداول زناشويي براساس نتايج دو سرشماري 1390 و 1395

براساس نتايج سرشماري­ عمومي نفوس و مسكن در سال 1390 تعداد 63240592  نفر جمعيت 10 ساله و بيشتر در ايران ساكن بوده ­اند كه در سال 1395 اين جمعيت به تعداد 66421989  نفر افزايش يافته است. به عبارتي در اين دوره زماني بالغ بر 3 ميليون نفر بر جمعيت 10 ساله و بيشتر افزوده شده است. اين افزايش براي جمعيت مردان (1757838) به مراتب بيشتر از زنان (1423559) بوده است. به اين ترتيب نسبت جنسي در سال 1390 برابر 101.2 و در سال 1395 برابر 102.1 درصد محاسبه می شود. جمعيت حداقل يكبار ازدواج كرده نيز از تعداد 41575212 نفر در سال 1390 به 46243562  نفر افزايش يافته است. به اين ترتيب در فاصله زماني 95-1390 جمعيت حداقل يكبار ازدواج كرده به تعداد 4668350 نفر افزايش يافته است. اين افزايش در مردان به مراتب بيشتر از زنان بوده است.

جمعيت داراي همسر برحسب جنس در دو سرشماري اخير الگوي سني مشابهي را نشان مي­ دهند (نمودارهاي 1 و 2).

موضوع شايان توجه، تفاوت مرد و زن داراي همسر در دو سرشماري اخير است كه در جهت عكس هم قرار گرفته ­اند. به اين ترتيب كه در سال 1390 اين تفاوت بالغ بر 86 هزار نفر و به ضرر زنان بوده در حالي كه در سال 1395 اين تفاوت بالغ بر 118هزار و به نفع مردان بوده است. به عبارتي اين اطلاعات نشان مي­ دهد در سرشماري 1395 برخلاف سرشماري هاي قبلي تعداد مردان داراي همسر بيش از زنان داراي همسر بوده است.

بديهي است كه از ويژگي هاي جمعيت پويايي آن است كه شديدا تحت تاثير تغييرات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و ... قرار مي­ گيرد. سرشماري­ ها با توجه به امكانات و محدوديت­ هاي خاص خود تا حدودي می­توانند به بررسي و تحليل اين تغييرات بپردازند. براساس بررسي­ ها و تجزيه و تحليل نتايج سرشماري­ اخیر بخشي از تفاوت­ هاي موجود بين تعداد زن و مرد در جمعيت داراي همسر به شرح زير مي­ باشند:

1. تعداد جمعيت اتباع بيگانه كه بدون پيروي از خانوار و به صورت خويش سرپرست در ايران زندگي مي­ كنند و خانوار آنها در كشور متبوع به سر مي­ برند، در مقايسه با سرشماري 1390 افزايش يافته ­اند. بديهي است اين افراد كه غالبا مرد و تعداد آنها نيز قابل ملاحظه بوده در سرشماري خود را داراي همسر معرفي كرده ­اند در حالي كه همسران آنها (زنان) در خارج از كشور به سر مي­ برده ­اند.
2. تعداد جمعيت مردان داراي همسر در سنين كمتر از 20 سال در سال­ هاي اخير افزايش يافته است در حالي كه تعداد زنان داراي همسر در اين سنين افزايش كمي داشته است. موضوعي كه اطلاعات داد ه ­هاي ثبتي نيز آن را تاييد مي­ نمايد.
3. به دليل استفاده از شيوه ­هاي نوين جمع آوري اطلاعات در سرشماري (اينترنتي) اخير سهم اظهار نشده وضع زناشويي كاهش يافته است.

البته مواردي نيز وجود دارد كه با استفاده از يافته­ هاي سرشماري قابل بررسي نيست و نياز به پژوهش ­هاي متخصصان و صاحبنظران و مطالعات موردي دارد. به عنوان مثال به نظر مي ­رسد در سال هاي اخير تعداد خانوارهايي كه فرزندانشان در خارج از كشور به سر مي ­برند افزايش يافته است. اثر اين پديده به اين ترتيب است كه پدر در داخل كشور به كار و فعاليت مشغول است در حالي كه مادر به منظور ديدار و مراقبت از فرزندان در خارج از كشور به سر مي ­برد.

علي رغم تمام موارد فوق از آنجايي كه اطلاعات سرشماري به صورت خوداظهاري تكميل مي ­شود ممكن است خطاي سرشماري نيز در داده­ ها رخ داده باشد. البته بررسي­ هاي متعدد نشان مي ­دهد سهم آن­ها ناچيز باشد.

بنابراين پيشنهاد مي­ شود به منظور تحليل كامل­تر موضوع و رفع ابهامات موجود، مطالعات و بررسي ­هاي بيشتري توسط محققان علوم اجتماعي از جمله جامعه شناسان و مردم شناسان انجام پذيرد.